همیار پروژه صنعت و ساختمان 

ارائه دهنده خدمات مهندسی صنایع و کنترل پروژه  به شرکتها، موسسات و واحدهای تولیدی

مجری برگزاری دوره‌های تخصصی مدیریت پروژه 

04135241926 09335122953

[wpml_language_selector_widget]

اجرای فونداسیون ساختمان

اولین مرحله از اجرای فونداسیون ساختمان عملیات گودبرداری می باشد:
به محض گرفتن پروانه ساخت در اولین مرحله، گودبرداری و پی کنی ساختمان آغاز می شود. در نقشه اولیه که توسط مهندس سازه تهیه شده است، مشخص می‌شود که تعداد طبقات ساختمان به چه صورت است و باید فونداسیون آن با چه طول و عرضی اجرا شود.
همیار پروژه صنعت و ساختمان

در اين قسمت از عمليات اقدام به خاکبرداری محل نقشه می شود تا به خاک بکر رسيد. انجام اين عمل به آن علت است که  زمين، بار کلی ساختمان را تحمل می‌کند لذا بايد پی ها بر روی يک سطح محکم و بدون رانش قرار بگيرد تا در آينده پس از اتمام پروژه و در نتيجه ی بارگذاری ، پی ها نشست بيش از حد نداشته باشند و يا اينکه نشستهای متفاوت داشته باشند. البته اگر زمين موجود، بدون خاکبرداری باشد باز هم بايد اقدام به گودبرداری کرد.

 

بتن از دو المان آرماتور آهنی و ملات سيمان ماسه شن تشکيل شده است. آهن در مقابل سولفاتها و موادی همچون کلر و آب حساس است و در صورت وجود اين عوامل در کنار آهن، آهن زنگ زده و مقاومت فشاری و کششی خود را از دست می دهد. همچنين ملات سيمان هم در مقابل آب ضربه پذير است و مقاومت خود را از دست می دهد. بنابر اين سطح زيرين پی ها بايد حداقل ۱٫۵ الی ۲ متر پايين تر از تراز کف زمين باشد.

 

مرحله دوم: مقاوم سازی

 

بعد از اتمام پی کنی و گود برداری، لازم است که وضعیت آن را از لحاظ استحکام مورد بررسی قرار دهید. این موضوع نیز باید توسط مهندس سازه انجام گیرد و در صورت نیاز به شما اعلام می‌شود که نیاز به چه سبکی از مقاوم سازی خواهید داشت. حتی ممکن است با توجه به شرایط زمین، از شما خواسته شود که یک یا دو ردیف دیوار سنگی ایجاد کنید تا از لحاظ استحکام زمین اطمینان حاصل شود.

 

مشخص کردن محل پی ها

زمانیکه گودبرداری به پایان می‌رسد، لازم است که برای مقاوم سازی و همچنین تراز کردن سطح داخلی پی، از یک بتن با محتوای سیمان پایین استفاده کنید که به عنوان مگر شناخته می‌شود.

 

مرحله سوم: قلوه چینی یا بلوکاژ 

 

با قراردادن یک لایه قلوه در روی خاک کوبیده شده، مانع از نفوذ آب به داخل مصالح کف سازی و در نتیجه کف ساختمان می شود به این عمل (( قلوه چینی یا بلوکاژ)) گفته می شود.

 به منظور جلوگیری از نفوذ رطوبت به کف طبقه زیرین ساختمانی که به طور مستقیم با زمین در تماس است، باید 25 تا 30 سانتی متر روی خاک کوبیده شده را قلوه درشت چیده و سپس روی آن یک قشر مخلوط شن و ماسه بریزید تا فواصل خالی بالای قلوه ها را پر نموده و یک سانتی متر روی کلیه سطوح را بپوشانید. در صورتی که تراز آبهای زیر زمینی به قدری بالا باشد که خشکه چینی نتواند مانع نفوذ رطوبت به کف ساختمان گردد، علاوه بر آن در زیر فرش کف اقدام به عایق کاری کف ساختمان می کند، عایق کف باید به طور مستقیم به عایق کرسی چینی به طور کامل و متصل و یکپارچه باشد.

 

مراحل اجرای بلوکاژ کف

همانطور که گفته شد علت بلوکاژ کردن، عدم نفوذ رطوبت به کف می باشد. برای این کار باید مراحلی را طی کنید که به شرح زیر می باشد:

برای اینکار باید از قلوه سنگ و لاشه سنگ استفاده نمایید. ابتدا یک لایه قلوه سنگ به ارتفاع حداقل ۲۵ الی ۴۵ سانتی‌متر روی کف بچینید، سپس یک لایه شن و ماسه درشت روی قلوه سنگ‌ها بریزید تا فواصل خالی را پرکند. اگر رطوبت بالاتر باشد باید از یک لایه قیرگونی نیز استفاده نمایید.

بتن تا زمانی که خشک شد، اگر با چکه روی آن رفتید حدودا نیم سانت داخل آن فرو رفتید می‌توانید با یک ماله پروانه ای سطح آن را ماله کشی کنید. بعد از بتن ریزی نیز با یک لایه ۳ سانتی ملات ماسه و سیمان روی بتن را بپوشانید و به وسیله یک شمشمه ماله تلسکوپی آنرا صاف نمایید. بعد از اینکه لایه ملات شن و سیمان کاملا خشک شد، می‌توانید فرش کف نهایی را اجرا نمایید که شامل انواع موزائیک، پارکت و غیره می شود.

 

مراحل اجرای درناژ

گام بعدی در اجرای فونداسیون ساختمان درناژ همان زهکشی بوده با این شرح که به منظور دفع و خروج آب های سطحی اضافی از طریق سفره زیر زمینی، عهده دار وظیفه می باشد تا از شستشوی مصالح و خرابی لایه زیرین جلوگیری شود. نفوذ آب به لایه های زیرین باعث کاهش ظرفیت باربری گشته و منجر به نشست و خرابی در لایه های مذکور می شود. برای این منظور پشت دیوارها و پی ها اقدام به سنگ ریزی با قلوه و یا لاشه می نمایند.

 

تفاوت بلوکاژ و درناژ

 

§      درناژ فرآیند دفع آبهای سطحی (از بالا به پایین) و بلوکاژ مانع عبور رطوبت (از پایین به بالا) می باشد.

§      در صورت عدم دستیابی به سنگ قلوه و با توافق دستگاه نظارت می توان از سنگ لاشه استفاده نمایید. (به استناد بند ۱۷-۳-۱-۱ نشریه شماره ۵۵) .

§      در زمان تهیه مصالح جهت اجرای خشکه چینی باید به این نکته توجه کنیم که حجم سنگ قلوه جهت بلوکاژ ۱۵ درصد و جهت سنگ لاشه ۲۰ درصد بیشتر از ابعاد نقشه درخواست و خریداری شود.

§      مصالح درناژ قابل ریختن (توسط کارگر) و مصالح بلوکاژ قابل چیدن (توسط کمک بنا و کارگر) می باشند.

§      در کف سازی ها از بلوکاژ و درناژ (مثلاً از جنس لاشه سنگ) در درون کرسی چینی استفاده می شود.

همانطور که ذکر شد برای جلوگیری از نفوذ رطوبت از پایین به بالا از بلوکاژ و برای جلوگیری از نفوذ رطوبت از بالا به پایین از درناژ استفاده می کنند.

حال روی کار بسته به باری که روی کف می باشد (مثلاً در مواقعی روی کف باربری زیادی دارد که در آن زمان یک دال بتنی مسلح بر روی آن اجرا می گردد یا در غیر این صورت به دلیل زیاد نبودن باربری فقط بتن مگر اجرا می شود.) باید یک سطح صافی را اجرا کرد تا بشود موزائیک و مصالح دیگری را روی آن اجرا کرد.

مرحله چهارم: اجرای بتن مگر

 

 مرحله بعدی در اجرای فوانداسیون ساختمان عملیات اجرای بتن مگر می باشد. بعد از گود برداری و مشخص نمودن محل پي ها و شناژ هاي رابط پي ها ابتدا در محل های مورد نظر در حدود ۴۰ تا ۵۰ سانتي متر ملات آهك و شفته ريخته مي شود. بعد از شفته ريزي، در حدود ۵ الي ۱۰ سانتي متر بتن مگر روي آن ريخته مي شود به اين بتن ، بتن لاغر هم گفته مي شود چرا که بتني است كه سيمان آن نسبت به ساير بتن ها كم بوده و در حدود ۱۰۰ الي ۱۵۰ كيلو گرم در متر مكعب مي باشد. 

اين کار به دو دليل انجام می شود. اول آنكه حد فاصلي بين بتن اصلي و خاك مي باشد دوم آنكه سطح پي را با اين بتن رگلاژ مي نمايند تا بتن اصلي پي روي سطح صافي قرار گيرد.‌بتن مگر یا همان بتن رگلاژ کف قالبندی فونداسیون، در واقع یک بتن با عیار سیمان کم (بین 100 تا 150 کیلوگرم سیمان بر مترمکعب) است که به منظور آماده سازی بستر خاکبرداری شده برای آرماتوربندی و صفحه گذاری اجرا می گردد. موارد استفاده بتن مگر:

 

 1 . جلوگیری از نفوذ سیمان به خاک

2 . جلوگیری از جذب آب بتن  توسط خاک

3 . آماده سازی بستر خاک برای پی ریزی

4 . صاف ، تراز و همگن کردن فونداسیون

 

رعایت نکات ذیل جهت اجرای بتن مگر الزامی است :

1- قبل از اجرای بتن مگر خاک بستر باید مرطوب شود تا آب بتن جذب خاک نگردد و بتن پوک نشود .

2- شفته آهک باید قبل از اجرای بتن مگر مرطوب شود تا آب بتن را جذب نکند .

3- بتن مگر باید زمانی بر روی شفته آهک اجرا شود که  مقاومت شفته به 5/1 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع رسیده باشد. 

4- بتن مگر معمولا توسط دستگاههای بتونیر کوچک ساخته می شود.  بتن درون دستگاه حداقل دو دقیقه پس از اضافه کردن آب، به خوبی مخلوط شود و سپس مورد استفاده قرار بگیرد.

5- بتن مگر معمولا جهت پاکسازی کف و اجرای دقیق تر فاصله گذاری آرماتورها از کف اجرا می شود  دقت شود که سطح تمام شده آن تمیز و یکنواخت باشد تا آرماتوربندی بهتر انجام شود .

6- بعد از ریختن بتن مگر، بسته به دمای هوا، باید حدود 10 ساعت سطح آن مرطوب نگه شود. بعد از گذشت یک  روز می توان عملیات بعدی را شروع کرد.

مرحله پنجم: قالب بندی فونداسیون

 

اجرای فونداسیون ساختمان و آرماتور بندی آن با قالب گذاری و بتن ریزی به پایان می‌رسد. از طرفی دیگر، تماس مستقیم بتن با خاک باعث می‌شود که رطوبت آن هرچه سریعتر خارج شده و کیفیت بتن از دست برود.

مهندسین سازه برای این مرحله از قالب‌های فلزی یا قالب‌های چوبی استفاده می‌کنند که هم از خروج بتن و آب سیمان جلوگیری می‌کند و هم شکل اولیه فونداسیون ساختمان حفظ می‌شود و براي بعضي قسمت ها مانند ستون ها، از قالب هاي فلزي نيز استفاده مي شود. البته اگر فونداسیون ساختمان شما به صورت عمقی اجرا می‌شود، می‌توانید دیواره‌های خاکی را با کیسه‌های نایلونی بپوشانید و به عنوان قالب از آنها استفاده کنید.قالب ها علاوه بر شكل دادن به بتن، وزن آن را نيز تا زمان سخت شدن تحمل مي نمايند.

  اگر در اجراي آن دقت كافي نشود ممكن است در موقع بتن ريزي واژگون شده و موجب خسارت شود . از اين رو اين قالب ها را بوسيله ميخ و سيم آرماتور بندي به يكديگر يا به آرماتور ها وصل مي كنند و آن ها را در جا محكم مي كنند. 

 

شكل قطعات بتن با اندازه آن ها كه بايد ريخته شود بايد به وسيله قالب تهيه شود. تخته و چوبي كه براي قالب بندي مصرف مي شود بايد كاملا خشك بوده و در برابر رطوبت تغيير شكل ندهد . اين تخته ها بايد به اندازه كافي نرم باشد تا در موقع نجاري دچار اشكال نشويم و از طرفي چون بايد آن چنان محكم باشد كه بتواند وزن بتن و آرماتور و وسايل بتن ريزي از قبيل چرخ دستي ، ويبراتور و غيره را به خوبي تحمل نمايد در ضمن قالب‌ها را به طور کامل به قالبها نمی چسبانند. 

 

بلكه ۲٫۵ الي ۵ سانتي متر فضا به عنوان كاور در نظر مي گيرند تا بتن به خوبي سطح آرماتور را پوشش دهد. به منظور اين عمل می توان از تکه ها‌ی سيمانی بهره برد و يا از فاصله نگهدارها که در بازار موجود است بهره برد.

 

معمولا سطح تماس بتن و تخته قالب بندي را بوسيله روغن هاي معدني چرب مي كنند. ماليدن روغن به روي قالب بدان علت است كه اولا تخته كه در ابتدا كاملا خشك است، آب بتن مجاور خود را نمكيده و موجب فساد بتن نشود و در ثاني در موقع باز كردن قالب ، تخته ها براحتي از بتن جدا شوند و موجب تخريب گوشه های بتن نشوند و در صورت مناسب بودن، براي قالب بندي بعدي مورد استفاده قرار گيرند.

 

در موقع ماليدن روغن به قالب ها بايد كاملا دقت شود كه آرماتور ها به روغن آغشته نشود زيرا در اين صورت روغن مانع چسبيدن بتن به دور ميلگرد گرديده و جسم يكپارچه تشكيل نداده و بتن و آرماتور هر يك به تنهايي كار مي كنند و موجب ضعف در همگن بودن بتن و فولاد مي گردد.

مرحله ششم: آرماتوربندی فونداسیون

 

در این مرحله از اجرای فونداسیون ساختمان، مهندس سازه و مهندس ناظر از شما می‌خواهد که فرایند آرماتوربندی فونداسیون را انجام دهید. در این مرحله، به شما گفته می‌شود که از چه حجمی از میلگردها و با چه قطری استفاده کنید. هر چه تعداد طبقات ساختمان شما بیشتر باشد، تراکم و قطر میلگردها در آرماتور بندی فونداسیون نیز بیشتر خواهد بود.

 

مهم ترین مزایای استفاده از لیستوفر میلگرد یا آرماتور همانطور که گفتیم در زمان برگزاری مناقصات ساخت و ساز و ارائه پیشنهاد قیمت، به جدول لیستوفر نیاز داریم. معمولا مشاور لیستوفر تهیه لیستوفر میلگردها را انجام می دهد. همچنین پیمانکار در زمان اجرای پروژه و تهیه میلگردهای مورد نیاز در هر مرحله از کار به لیستوفر نیاز دارد. در حقیقت می توان گفت لیستوفر کمک بزرگی به مترور می کند و سرعت کارمحاسبات را افزایش می دهد

فرض بگیرید می خواهیم آرماتوربندی فونداسیون را بدون وجود جدول لیستوفر انجام دهیم. در این صورت آرماتوربند بدون دید کامل نسبت به حجم آرماتورهای مورد نیاز فونداسیون و جزئیات مربوط به میلگردها، شروع به برش آرماتورها می کند. این کار باعث هدر رفت میلگردها به میزان قابل توجهی می شود. به همین دلیل لازم است که قبل از شروع به کار، لیستوفر تهیه شود تا مشخص شود که در هر قسمت چه تعداد آرماتور با چه طول و سایزی و چه مقدار خم آرماتور لازم است.

 

 این مسئله باعث می شود که آرماتوربند متوجه شود که وقتی برش آرماتور را انجام می دهد از باقیمانده برش در چه جایی استفاده کند. همچنین جدول لیستوفر میلگرد باعث صرفه جویی در محاسبات فونداسیون ساختمان، دیوارها، سقف ها و تعداد شاخه های آرماتور می شود و در نتیجه کمک می کند آرماتوربندی با دقت و سرعت بالایی اجرا شود.

ستون های جدول لیستوفر فونداسیون به ترتیب و از سمت چپ توضیح داده می شود:

ستون اول جدول لیستوفر (pos): شماره ‌گذاری موقعیت هر میلگرد را نشان می دهد. این موقعیت می‌ تواند در پلان یا در جزئیات آدرس‌ دهی شود.

ستون دوم جدول لیستوفر  (Ø): فی همان سایز میلگرد است که در این ستون مشخص شده است.

ستون سوم جدول لیستوفر (Shape): شکل آرماتورها از لحاظ وضعیت خم (یکسر خم، دو سر خم، بدون خم، اوتکا و غیره) را نشان می دهد. در این مرحله طول خم‌ ها و ابعاد آن ها باید روی هر قسمت نوشته شود.

ستون چهارم جدول لیستوفر (Length): طول آرماتور را نشان می دهد. اعداد این ستون از جمع جزئیات طول‌ های درج ‌شده در ستون سوم جدول حاصل می ‌شود.

ستون پنجم جدول لیستوفر (Number): تعداد مورد نیاز آرماتور در این ستون درج شده است.

ستون ششم و نهایی جدول لیستوفر (Weight) : در این ستون نیز وزن میلگرد نوشته شده است.

 وزن نهایی نوشته شده در این ستون از حاصل‌ ضرب سه پارامتر وزن واحد طول میلگرد در طول میلگرد (ستون چهارم) در تعداد میلگرد (ستون پنجم) همان ردیف حاصل می ‌شود. ( وزن نهایی = وزن واحد * طول * تعداد)

نکته: وزن واحد میلگرد از روش های مختلفی قابل محاسبه است. به طور مثال می توان وزن واحد طول میلگرد را از جدول اشتال به دست آورد و یا با استفاده از فرمول زیر آن را محاسبه کرد.

وقتي قالب ها بسته شدند فونداسیونها آماده بتن ریزی می شوند ولي قبل از هر مرحله بتن ريزي ، بايد كليه شماره آرماتور ها و ابعاد پي ها و شناژ ها و فاصله آكس به آكس ستون ها كنترل شده و كاملا مطابق با نقشه باشد.

 

مرحله هفتم: بتن ریزی

 

آخرین مرحله اجرای فونداسیون ساختمان را بتن ریزی آن شامل می‌شود. در این مرحله، بعد از چیدن آرماتور و قرار دادن قالب‌ها، لازم است که فضای آنها با استفاده از بتن پوشش داده شود.

معمولاً در این مرحله از بتن آماده استفاده می‌شود که کیفیت و نوع آن از قبل تعیین شده است. و همچنین نسبت هاي مخلوط كردن اجزاء بتن تعيين شود .

 

منظور از نسبت مخلوط كردن اجزاء بتن آن است كه نسبت مناسبي براي اختلاط شن و ماسه به دست بياوريم تا دانه هاي ريزتر فضاي بين دانه هاي درشت تر را پر كرده و جسم توپر بدون فضاي خالي و با حداكثر وزن مخصوص به دست آيد همچنين تعيين مقدار لازم آب به طوري كه بتن براحتي قابل حمل و نقل بوده و در قالب خود جا گرفته و دور ميل گرد ها را احاطه نموده و كليه فضاي خالي قالب را پر نمايد و در مجاورت آن فعل و انفعالات شيميايي سيمان شروع شده و تا مرحله سخت شدن ادامه يابد. 

 

و بالاخره تعيين مقدار سيمان مورد لزوم براي به دست آوردن بتن با مقاومت كافي كه بتواند براحتي بارهاي وارده ساختمان را تحمل نمايد . در اين مرحله بايد دقت کرد که حداقل عيار سيمان در پی ها برای اين که ميلگردهای درون بتن سالم بمانند ۲۴۰ است.

 

قبل از بتن ريزي بايد كليه آرماتور ها با نقشه كنترل شود مخصوصا دقت شود كه آرماتورها به همديگر با سيم آرماتور بندي بسته شده باشد و اگر جايي فراموش شده باشد مجددا بسته شود. همچنين بايد کنترل شود تا فاصله آرماتورها يكنواخت باشد زيرا اغلب اتفاق مي افتد كه بعضي از آرماتورها به هم چسبيده و بعضي با فاصله از همديگر قرار مي گيرند.

 

برای از بین بردن تخلخل و حباب هوا و همچنین افزودن برخی افزودنی های بتن برای جلوگیری از تأثیر شرایط محیطی، مواردی هستند که در این مرحله به شما کمک خواهد کرد. همچنین محل بتن ريزي عاري از خاك و مواد زائد باشد و بايد قبل از بتن ريزي از روغن كاري كليه قسمت هاي قالب مطمئن شويم .

 

بهتر است از قسمت جلو ( آن طرف كه به مركز تهيه بتن نزديك تر باشد ) شروع به بتن ريزي نمود زيرا در اين صورت رفت و آمد كارگران از روي آرماتورها به حداقل مي رسد در اين صورت براي آنكه پاي كارگران در بتن تازه ريخته شده فرو نرود در مسير عبور و مرور كارگران از تخته هاي زير پا استفاده مي شود.

برای مشاهده مقالات تخصصی در مورد ترفندهای کاربردی نرم افزار MSP و PRIMAVERA کلیک کنید.

برای استفاده از سامانه آزمونهای آنلاین نظام مهندسی ساختمان  کلیک کنید.

برای مشاهده مقالات تخصصی در مورد مباحث متره برآورد  کلیک کنید.

کتاب مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان

 

الزامات عمومی ساختمان

 
ویرایش سال 96
 
 

دفتر مقررات ملی ساختمان مرکز تحقیقات راه مسکن و شهرسازی

 

ارسال نظر

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

18 − چهار =