همیار پروژه صنعت و ساختمان
ارائه دهنده خدمات مهندسی صنایع و کنترل پروژه به شرکتها، موسسات و واحدهای تولیدی
مجری برگزاری دورههای تخصصی مدیریت پروژه
همیار پروژه صنعت و ساختمان
ارائه دهنده خدمات مهندسی صنایع و کنترل پروژه به شرکتها، موسسات و واحدهای تولیدی
مجری برگزاری دورههای تخصصی مدیریت پروژه
امروزه لوله کشی به یکی از ضرورت های ساخت و ساز تبدیل شده است. در واقع زمانی که شماتیک و طرح کلی ساختمان از هر نظر آماده بوده ولی برای تعبیه مجاری مختلف و انشعابات آن نقشه خاصی وجود نداشته باشد کار دچار نقایص آشکاری می باشد. لوله کشی ساختمان یکی از فنی ترین و تخصصی ترین کارها بوده و در این زمینه لازم است که حتما از مهارت تیم های فنی در این زمینه استفاده شود.
این مرحله از اجرای تاسیسات ساختمان پس از اجرای سفت کاری ساختمان انجام می شود و همانطور که از نقشه لوله کشی آب ساختمان مشخص است آب سرد از انشعاب اصلی ساختمان وارد سیستم گرمایشی(پکیج یا حرارت مرکزی) شده و از آنجا با خروجی آب گرم به حمام،آشپزخانه و سرویسهای بهداشتی منتقل می شود. آب سرد مورد نیاز این مکانها هم از انشعاب اصلی آب سرد ساختمان قبل از ورودی آب گرمکن تامین می شود. آب مصرف شده محلهای فوق مصرفی و غیر قابل برگشت بوده و از سیستم لوله کشی فاضلاب به چاه فاضلاب تخلیه می گردد.
آب مورد نیاز رادیاتورهای گرمایش نیز به شکل سیکلی درحال گردش بوده و گرمای مورد نیاز را تامین می نماید.
لوله کشی بیرون واحد، که مسئولیت انتقال آب از کنتور اصلی تا ورودی واحدهارا دارند را رایزر آب می نامند.
روش 1 : لوله کشی آب به روش انشعابی
روش 2: لوله کشی آب به روش کلکتوری
این روش به این صورت انجام می شود که از لوله رایز برای واحد یک انشعاب گرفته می شود که آن را لوله اصلی آب در داخل واحد می نامیم و از لوله اصلی برای هر فضای که نیاز به آب دارد یک انشعاب گرفته می شود. در گذشته از این نوع روش برای اجرای لوله کشی ساختمان استفاده میشد،که امروزه دیگر منسوخ شده است زیرا احتمال نشتی در محل انشعاب بسیار زیاد است.
قیمت مناسبتر در اجرای لوله کشی به روش انشعابی
سرعت بالاتر در اجرای کار
صرف هزینه کمتری برای لوله و اتصالات
امکان اجرای لوله کشی روکار
معایب لوله کشی به روش انشعابی :
امکان نشتی زیاد در صورت اجرای ناصحیح
فشار آب کمتر نسبت به روش کلکتوری
عمر و بازدهی کمتر نسبت به روش کلکتوری
این روش به این صورت انجام می شود که لوله اصلی داخل واحد به یک کلکتور وصل میشود که در داخل یک جعبه کلکتور قرار دارد.
و برای هر فضای که به آب نیاز دارد یک لوله اختصاصی از کلکتور برای آن فضا کشیده می شود برخلاف لوله کشی انشعابی که از لوله اصلی انشعاب می گیرد.
کلکتور نقش توزیع کننده جریان آب را در ساختمان های مسکونی و غیر مسکونی بر عهده دارد. این کلکتورها با توجه به نیاز هر واحد و بخش های مجزا در آن ساختمان می تواند بیشتر یا کمتر در نظر گرفته شود. این شیوه برخلاف روش انشعابی و روش های قدیمی با استقبال بیشتری از جانب پیمانکاران و نیز شرکت های فنی و مهندسی قرار گرفته است.
هر چند در ظاهر روش کلکتوری پیچیده به نظر می رسد ولی در واقع یکی از بهترین شیوه های انتقال آب و به تبع آن انشعابات مختلف در داخل ساختمان می باشد. در این روش آب نمی تواند بدون واسطه وارد منبع حرارتی مورد نظر شود و به همین دلیل به کلکتورهای جداگانه ای در این زمینه نیاز داریم. این روش در لوله کشی پکیج نیز مورد استفاده قرار می گیرد و کاربردهای موثری در این زمینه دارد.
اولین قدم برای اجرای روش لوله کشی کلکتوری در تاسیسات ساختمان، تعیین محل نصب جعبه کلکتور است. به جعبه مخصوصی که کلکتور ها در آن قرار می گیرند جعبه کلکتور گفته می شود. سرویس بهداشتی، آشپزخانه و یا تراس مکان های مناسب و در دسترسی برای نصب جعبه کلکتور می باشند. توجه داشته باشید محل نصب این جعبه نباید در زیر محل اتصالات برق یا گاز قرار داشته باشد. مکان های تاریک، مرطوب و سست نیز برای نصب جعبه کلکتور مناسب نیستند.
فاصله زیر جعبه تا سطح زمین باید حدودا 15 ای 20 سانتی متر باشد تا فضای کافی برای وارد کردن لوله های انشعابی به کلکتور وجود داشته باشد. تراز بودن جعبه کلکتور نیز بسیار اهمیت دارد، به همین دلیل ابتدا کلکتور را با استفاده از مصالحی مانند آجر تنظیم کرده و سپس با گچ و سیمان در محل مورد نظر ثابت می کنند.
پس از آنکه شیر ها بر روی شیر فلکه ورودی و کلکتور نصب و محکم شدند، کلکتور با استفاده از بست های مناسب روی جعبه نصب خواهد شد. از آنجایی که برای انجام لوله کشی کلکتوری از لوله های پنج لایه استفاده می شود که انعطاف بسیار زیادی دارند، نیازی به استفاده از اتصالات لوله کشی مانند زانویی در لوله کشی ها نیست.
در روش کلکتوری لوله ها را می توان بدون نیار به کنده کاری های عمیق در دیوار، زیر سقف و یا کف ساختمان جایگذاری کرد و آب سرد و گرم را به تمامی نقاط ساختمان هدایت کرد. استفاده از این نوع لوله کشی به دلیل ویژگی هایی که دارد در ساختمان هایی با تعداد واحد زیاد بسیار مناسب است. زیرا فشار آب در طبقات بالا کاهش پیدا نکرده و نیازی به استفاده از پمپ آب نخواهد بود.
امکان کنترل جریان آب: در بسیاری از مواقع نیاز است تا در مسیر لوله کشی تغییراتی ایجاد شود و یا تعمیراتی صورت بگیرد، با استفاده از لوله کشی کلکتوری در چنین شرایطی می توانید با پیچاندن شیر آب کلکتور، آب را به راحتی قطع کرده یا وصل کنید.
فشار یکسان آب: به دلیل آن که در انجام لوله کشی به روش کلکتوری از اتصالات استفاده نمی شود، فشار آب در تمامی لوله های کف و سقفی یکسان است.
افزایش بازدهی پکیج و رادیاتور: بازدهی حرارتی در روش کلکتوری به دو دلیل افزایش پیدا می کند. دلیل اول استفاده از لوله های پنج لایه است که با انتقال سریع آب از اتلاف دما جلوگیری میکنند و دلیل دوم امکان ایجاد انشعاب آب گرم برای منابع حرارتی و عدم استفاده از اتصالات می باشد.
اجرای راحت و سریع: شما می توانید در زمان بسیار کوتاهی لوله کشی ساختمان خود را با استفاده از روش کلکتوری انجام دهید. زیرا برای نصب لوله های پنج لایه بر خلاف دیگر انواع لوله های آب، نیازی به جوشکاری و سایر روش های اتصال زمان بر ندارید.
طول عمر بالا و هزینه کم: لوله ها و سایر تجهیزات مورد استفاده در لوله کشی کلکتوری سبک وزن بوده و حمل و نقل آن ها هزینه بر نیست. همچنین این روش در زمان بسیار کم و به آسانی انجام شده و به همین دلیل هزینه کمتری دارد. در صورتی که از لوله و کلکتور های با کیفیت و فنی کار حرفه ای برای لوله کشی آب کلکتوری استفده کنید، حدوداً تا 50 سال نیازی به تعویض سیستم آبرسانی ساختمان نخواهد بود.
امکان نشتی در این روش بسیار کم است زیرا در بین راه از اتصالات در لوله ها استفاده نشده است
افت فشار در لوله ها در این روش بسیار کم است
عمر و بازدهی زیاد نسبت به روش انشعابی
امکان جاسازی شیر برای باز و بسته کردن هر مسیر
هزینه اجرا بالاتر نسبت به روش انشعابی
هزینه اولیه بالاتر به دلیل استفاده از متراژ لوله های بیشتر
دومین مرحله از اجرای تاسیسات ساختمان اجرای لولهکشی فاضلاب میباشد. فاضلاب به دو دسته کلی فاضلاب سبک (خاکستری) و سنگین دسته بندی می شود. برای حمل فاضلاب های سنگین از لوله هایی با شیب و قطر بیشتر استفاده می شود. فاضلابی همچون فاضلاب کف سرویس بهداشتی منازل در دسته فاضلاب خاکستری قرار می گیرد. به طور کلی ۷۵% تا ۸۵% فاضلاب ساختمان های عمومی را فاضلاب خاکستری تشکیل می دهد.
هدایت آبهای مصرف شده و فاضلاب دفعی انسانی و شستشویی به خارج از ساختمان و انتقال آن به چاه یا فاضلاب شهری وظیفه این لوله کشی است. شیب بندی از اصول و مفاهیم اصلی و پایه لوله کشی فاضلاب است که باید هنگام اجرا و طراحی مورد توجه ویژه ای قرار بگیرد.
شیب بندی مناسب در لوله کشی فاضلاب لولههای افقی حدود یک تا چهار درصد میباشد، شیب کمتر از این مقدار موجب سکون و حرکت کند فاضلاب و در نتیجه عدم خروج یا ته نشین شدن مواد جامد در کف لوله میشود.
این نوع لوله کشی معمولا یک لوله کشی آزاد است و بدون فشار هیچ پمپی با نیروی جاذبه به سمت چاه یا اگو شهری انتقال پیدا میکند
انتخاب تعداد رایزر فاضلاب در کنار محل قرارگیری و سایز آن در طراحی تاسیسات ساختمان در اولویت قرار دارد. در کنار رایزرهای فاضلاب وجود ونت و جمع آوری آب باران نیز میتواند تعداد رایزرهای ساختمان را افزایش دهد.
به طور معمول بسته به مساحت آپارتمانها، تعداد واحد و سرویس بهداشتی در هر طبقه و چیدمان سرویس های بهداشتی و آشپزخانه حداقل بین 2 تا 6 رایزر برای ساختمانهایی تا 20 واحد 100 متری پیش طراحی و اجرا میشود. در صورت نزدیک بودن سرویس های بهداشتی به یکدیگر یا کاهش متراژ و تعداد واحد و توالت تعداد رایزرهای با احتساب لوله های ونت در حدود 4 عدد تعیین میگردد. افزایش تعداد رایزر میتواند منجر به کاهش سایز لوله های رایزر فاضلاب شود.
سایز لولههای رایزر عمودی معمولا در لوله های منتهی به توالت ایرانی و فرنگی نمره 110 تا 125, در لوله های حمام بین 75 تا 100 و در لوله های آشپزخانه بین 63 تا 75 میباشد. البته ممکن است در صورت مشترک بودن لوله کشی فاضلاب حمام و آشپزخانه سایز لوله تا 110 نیز افزایش یابد.
بعد از سایز بندی و محل قرارگیری رایزرهای اصلی، انتخاب کوتاه ترین مسیر حتی به صورت اوریب و تعیین محل دقیق خروجی های مختلف از قبیل کفشوی، محل نصب توالت ایرانی و فرنگی، روشویی در سرویس های بهداشتی، سینک آشپزخانه ماشین لباسشویی و ظرفشویی در آشپزخانه، کفشوی اماکنی مانند تراس،بالکن، پشت بام، پارکینگ و حیات از اصول طراحی لوله کشی فاضلاب محسوب میشود.
بعد از یک طراحی استاندارد با توجه به چیدمان داخلی آپارتمان و نقاط مختلف ساختمان برای یک اجرای خوب، نیاز به متریال و اجرای اصولی لوله کشی فاضلاب است. اجرای ضوابط لوله کشی فاضلاب اجتناب ناپذیر بوده و اعمال سیلقه های مغایر با اصول لوله کشی فاضلاب میتواند صدمات جبران ناپذیری به لوله کشی و حتی کلیت ساختمان برساند. در ادامه به اصلی ترین مقررات نصب لوله اتصالات فاضلاب میپردازیم.
مهمترین اصل لوله کشی فاضلاب شیب بندی محسوب میشود و لوله کشی فاضلاب ساختمان بدون شیب بندی قابلیت اجرایی ندارد. شیب بندی مناسب در لوله کشی فاضلاب لوله های افقی حدود یک تا چهار درصد میباشد، شیب کمتر از این مقدار موجب سکون و کندی حرکت فاضلاب و در نتیجه عدم خروج یا ته نشین شدن مواد جامد در کف لوله میشود.
محل رایزر اصلی فاضلاب بایستی نزدیک ترین نقطه به سرویس های بهداشتی باشد. در اغلب موارد رایزر اصلی در داکت مجاور دیوار سرویس توالت یا حمام در نظر گرفته میشود تا لوله افقی توالت کمترین طول را داشته باشد. پارامتر دیگری که در تعیین محل رایزر موثر است، نوع دفع فاضلاب، اعم از وجود چاه جذبی، منهول یا محل اتصال به فاضلاب شهری است که بایستی در هنگام طراحی لوله کشی فاضلاب مدنظر قرار بگیرد.
این مساله باعث شده که محل نصب رایزر اصلی تعیین کننده چیدمان داخلی آپارتمان باشد. از همین رو در اکثر آپارتمانهای تک سرویس شاهد مجاورت سرویس توالت و حمام هستیم. در آپارتمان های که دارای چند سرویس بهداشتی هستند نیز دو راه پیش رو داریم. راه اول انتخاب رایزر جداگانه برای هریک از سرویس هاست.
انتخاب مسیر مناسب نیاز به تجربه و مهارت زیادی داشته و معمولا بهترین مسیر برای متصل کردن لوله های مختلف و هدایت به سمت رایزر اصلی، کوتاه ترین و کم پیچ و خم ترین است. بنابراین لوله کشی فاضلاب با طول و تعداد کمتر اتصالات بهینه ترین راهکار محسوب میشود. ضمن اینکه که اینکار بایستی با ملاحظه شیب و محل قرارگرفتن رایزر اصلی انجام شود.
در لوله کشی فاضلاب معمولا استفاده از اتصالات 45 درجه مانند زانو و سراهی 45 درجه در اولویت قرار دارد، چرا که از لحاظ فنی عبور فاضلاب از اتصالات 45 درجه نسبت با انواع 87 و 90 درجه سهولت بیشتری داشته و میزان رسوب زدایی کمتری دارد. نصب کفشوی در نقاطی که هیچ سیفون یا شترگلویی نداشته نیز از بایستی لحاظ شود.
لوله های داخلی برای فاضلاب توالت سایز 110, حمام نمره 90 یا 75 , آشپزخانه 63 یا 75 تعیین و اجرا میشود. به طور کلی لوله های فاضلاب تا 3 انشعاب افزایش سایز نداشته و بسته به نوع انشعابات ممکن است با افزایش تعداد انشعاب های لوله کشی فاضلاب یک افزایش سایز داشته باشند. لوله ونت سایز 100 یا 110 و لوله آب باران هم سایز 75 تا 100 بسته به مساحت پشت بام تعبیه میشود.
ابتدا باید بدانید که قسمت های مشخص شده لوله کشی فاضلاب تاسیسات ساختمان شامل، لوله آب فاضلاب، سیفون، لوله های ونت (هواکش) هستند و اینکه لوله کشی فاضلاب در ساختمان معمولا به دو روش کف خواب سنتی و سقفی در ایران انجام می گیرد.
به این نوع لوله کشی، لوله کشی کف خواب نیز می گویند زیرا تمامی مواردی هم چون سیفون و لوله های ونت هنگامی که به لوله فاضلاب وصل می شوند معمولا در زیر برخی از مصالح بکار برده شده هم چون سیمان قرار می گیرند به صورت کف قرار داده می شوند.
در این نوع لوله کشی در اصل لوله ها به شکل خوابیده و از زیر سقف رد می شوند. شاید بتوان گفت مزایای لوله کشی زیر سقفی بیشتر از لوله کشی سنتی است. این نوع لوله کشی سریعتر و راحت تر نصب می شود و ایمنی و مقاومت بالاتری دارند. همچنین با استفاده از این نوع لوله کشی عمر لوله ها بیشتر خواهد شد و قطعاً لوله کشی مدرن تری است. این نوع لوله کشی به طور یکسان حرارت را انتقال می دهد بنابراین مصرف انرژی گرمایی در این نوع لوله کشی بسیار پایین می آید. در این نوع لوله کشی لوله ها انعطاف پذیری بیشتری را دارا هستند و صدای لوله ها نسبت به لوله کشی سنتی بسیار کمتر است.
دفتر مقررات ملی ساختمان مرکز تحقیقات راه مسکن و شهرسازی
لوله کشی گاز و انشعاباتی که در مرحله اجرای تاسیسات ساختمان فاز 1 انجام میگیرد همواره یکی از دغدغه های صاحبان واحدهای مسکونی به شمار می رود. این شیوه می تواند با توجه به نوع سازه مورد نظر و کیفیت مواردی که مورد استفاده قرار می گیرد به اشکال متفاوتی اجرا شود.
یکی از مهمترین مزایای استفاده از این روش در دسترس بودن گاز طبیعی در ساختمان می باشد و از طرفی قیمت تمام شده این نوع انشعاب در مقایسه با سایر روش ها بسیار مناسب و مقرون به صرفه می باشد. این نوع انشعاب نیز به دو شیوه توکار و روکار انجام می گیرد. با توجه به بافت هر منطقه و آب و هوای آن منطقه می توان از انواع لوله های فلزی و غیر فلزی بدین منظور استفاده کرد. رایج ترین نوع لوله کشی گاز استفاده از روش توکار و لوله های فلزی می باشد.
لوله کشی پکیج و آب رابطه مستقیمی با هم دارند، به طوری که اگر از نوع انشعابی استفاده گردد در لوله کشی پکیج نیز می توان از همان روش استفاده نمود. سیستم لوله کشی پکیج به سه دسته مختلط، با برگشت مستقیم و معکوس تقسیم بندی می شود که هر کدام از آنها برای نوع خاصی از ساختمان مناسب و مقرون به صرفه می باشد. همان طور که پیشتر نیز بیان گردید لوله کشی پکیج به صورت کلکتوری نیز قابل انجام است. این روش در ساختمان های در حال ساخت و در حال بازسازی قابل اجرا می باشد.
در لوله کشی پکیج باید توجه داشت که مسیر حرکت لوله ها به درستی انتخاب و اعمال گردد تا هم به بهبود گرمایش محیط کمک شود و هم اینکه دسترسی به لوله ها به منظور انجام تعمیرات و هواگیری با سهولت بیشتری انجام شود.
دفتر مقررات ملی ساختمان مرکز تحقیقات راه مسکن و شهرسازی
به منظور رعایت ایمنی در مجتمع های مسکونی و تجاری اغلب از لوله کشی آتش نشانی استفاده می شود. در واقع این روش موجب میشود تا در صورت بروز آتش سوزی اطفای آن به راحتی صورت گیرد. بهره گیری از سنسورهای مرتبط و پاششی و همچنین تعبیه انواع شیر و اتصالات مربوط به مهار آتش در ساختمان ها غالبا در راهروهای ساختمان های مختلف انجام می شود. در ساختمان سازی مدرن و روش های نوین اجرای تاسیسات ساختمان استفاده از این روش می تواند ایمنی بیشتری را برای صاحبان این ساختمان ها در پی داشته باشد. بنابراین این کار به یک اصل جدایی ناپذیر در ساخت و سازهای منطبق با استانداردهای جهانی مبدل شده است.
دفتر مقررات ملی ساختمان مرکز تحقیقات راه مسکن و شهرسازی
از این سیستم به منظور جمع آوری و هدایت آب باران استفاده می شود. باید توجه نمود که لوله هایی که به طور ویژه برای آب باران تعبیه می شوند نباید به درون شبکه فاضلاب خانگی تخلیه شوند بلکه باید به درون چاه های جاذب هدایت گردند. در صورتی که لوله های آب باران به شبکه مشترک آب باران و فاضلاب متصل شوند، باید بر روی لوله های آب باران به منظور جلوگیری از نفوذ بو و گازهای حاصل از فاضلاب سیفون نصب کرد.
لوله های آب باران نباید در داخل قسمت های بتنی ساختمان مدفون شوند. همچنین حداقل فاصله بین لوله و سطوح خارجی باید ۲۵ میلی متر باشد. استفاده از لوله آب باران به منظور دفع و هدایت فاضلاب و یا به عنوان لوله هواکش مجاز نمی باشد.
آخرین گام در اجرای تاسیسات ساختمان فاز اول لوله کشی برق ساختمان می باشد. لوله های برق از ارتباط سیم های برق با مصالح ساختمانی و در نتیجه پوسیدگی آنها جلوگیری نموده و موجب ایمن سازی مسیر حرکت سیم ها می گردد. این کار سبب می شود که از خراشیده شدن سیم ها و در پی آن جرقه زدن و در نتیجه آتش سوزی جلوگیری به عمل آید. لوله های پلی اتیلن، لوله های خرطومی پلاستیکی و فلزی از جمله لوله هایی هستند که بدین منظور مورد استفاده قرار می گیرند.
لوله کشی برق باید بر اساس یک نقشه مهندسی مناسب انجام پذیرد. در لوله کشی برق ساختمان باید زانو برق ها را با استفاده از چسب های نواری پهن و یا سایر ابزار مناسب، به لوله واحد و اصلی متصل نمود. به گونه ای که در صورت وارد شدن ضربه یا فشار از این لوله جدا نشده و آسیب نبینند. این مرحله از مراحل برق کشی ساختمان پیش از مراحل نازک کاری ساختمان انجام می گیرد. با لوله کشی برق مسیر حرکت سیم ها برق ایمن شده و سیم ها با مصالح ساختمان در ارتباط نبوده و به همین علت دچار آسیب دیدگی یا پوسیدگی نمی شوند.
برای آن که لوله کشی برق در ساختمان به بهترین صورت ممکن انجام شود می بایست ابتدا نقشه سیم کشی ساختمان مشخص گردد. در واقع باید گفت نقشه سیم کشی در ساختمان مسیر حرکت لوله های برق ساختمان را مشخص می کند. انواع گوناگونی از لوله ها برای لوله کشی برق در ساختمان وجود دارد که هر یک از آنها به نحوه خاصی در لوله کشی اجرا و مورد استفاده قرار می گیرند.
استفاده نامناسب از لوله های برق ممکن است خسارات بسیاری را به همراه آورد، زیرا پس از تکمیل ساختمان امکان تغییر لوله بسیار سخت و پرهزینه است. بنابراین برق کار حرفه ای ساختمان می بایست پیش از آنکه شروع به لوله کشی کند با انواع لوله های برق ساختمان آشنا شده و در هر مکان بهترین نوع را استفاده کند.
برای این که در ساختمان ها از آسیب دیدگی سیم های برق جلوگیری به عمل آید، از لوله های مخصوصی برای برق کشی استفاده می شود. این لوله ها در انواع مختلفی از جمله لوله های پی وی سی، پلی آمید، پلی اتیلن، گالوانیزه سرد، کاندوئیت فلزی، گالوانیزه گرم،خرطومی فلزی، خرطومی پلاستیکی و … در بازار موجود هستند.
لوله کشی برق با لوله های پی وی سی
لوله کشی برق در ساختمان با لوله های پلی آمید
لوله کشی برق با لوله های گالوانیزه سرد و گرم
لوله کشی برق با لوله های خرطومی
در دوره های آموزش برق ساختمان به صورت کاملا تخصصی کلیه اصول و مراحل مربوط به لوله کشی و برق کشی ساختمان آموزش داده می شود. بنابراین با توجه به اهمیت برق کشی ساختمان در صورتی که مهارت های لازم برای برق کشی ساختمان را به دست نیاورده اید اقدام به برق کشی ساختمان نکنید.
دفتر مقررات ملی ساختمان مرکز تحقیقات راه مسکن و شهرسازی